نارسایی کلیه
نارسایی کلیه
نارسایی کلیه
به طور کلی نارسایی کلیه یا نارسایی کُلیَوی در پزشکی به شرایطی که در آن کلیه نتواند به‌طور بایسته عمل کند گفته می‌شود و به معنی کاهش شدید عملکرد کلیه است. کلیه نقش مهمی در دفع مواد زائد و تعادل آب والکترولیتها در بدن دارد. نارسایی حاد کلیوی (ARF) در اثر تخریب کلیه‌ها پدید می‌آید و با فقدان سریع عملکرد کلیوی مشخص می‌شود. این بیماری منجر به ناهنجاری‌های الکترولیتی و بر پایه اسید و احتباس فراورده‌های زاید نیتروژنی از قبیل اوره و کراتینین می‌گردد. علت اصلی بیماریهای کلیه مانند سندرم‌های نفروتیک یا نفریتیک هستند. نارسایی کلیوی دو نوع مزمن و حاد تقسیم می‌گردد. هر یک از این دو نوع خود می‌تواند در نتیجهٔ شمار زیادی از دیگر معضلات بدنی پدید آمده باشد. در مراحل انتهایی درمان نگهدارنده، دیالیز ( صفاقی یا عروقی) و پیوند کلیه است
علایم نارسایی کلیه
کم‌خونی از علائم اولیه و شایع نارسایی کلیه است. معمولا این بیماران دچار درد نمی‌شوند و پس از مراجعه به آزمایشگاه و انجام آزمایش، متوجه بیماری می‌شوند. اگر فردی متوجه بیماری‌اش نشود و در موارد شدید به پزشک مراجعه کند، دچار علائم نارسایی مزمن کلیه مانند کاهش وزن، ورم دست و پا، بی‌اشتهایی، خستگی مفرط و ساطع شدن بوی بددهان خواهد شد. اکثر بیمارانی که مبتلا به نارسایی کلیه هستند، احساس خارش آزاردهنده‌ای را در بعضی مراحل پیشرفت بیماری تجربه می‌کنند. خونریزی‌های کوچک روی پوست یا تیره شدن رنگ ناخن‌ها و پوست از دیگر علائم دیررس این بیماری است و باید فرد تحت دیالیز قرار بگیرد.
درمان نارسایی کلیه
هم‌ترین اقدام برای درمان بیماری، برطرف کردن عامل بیماری مثلا دیابت و فشارخون است تا باقیمانده بافت سالم کلیه حفظ شود و کلیه‌ها بتوانند کار خود را بخوبی انجام دهند. در مراحل اولیه نارسایی کلیه ممکن است به روش‌های مصنوعی تصفیه خون مانند دیالیز نیازی نباشد و بیمار با مصرف دارو بیماری‌اش را کنترل کند، اما اگر نارسایی کلیه در مراحل پیشرفته باشد، کلیه قادر نخواهد بود عمل تصفیه خون را بخوبی انجام دهد و سموم را از بدن خارج کند. بنابراین افراد مبتلا باید با روش مصنوعی دیالیز و در نهایت، پیوند کلیه درمان شوند. افراد بسته به شدت بیماری، هفته‌ای دو تا سه مرتبه دیالیز صفاقی یا خونی می‌شوند. برای انجام پیوند هم باید گیرنده‌ای از بستگان یا اهداکنندگان یا فردی که دچار مرگ مغزی شده، وجود داشته باشد که با کلیه بیمار سازگار باشد. همچنین بهترین زمان برای انجام پیوند کلیه، هنگامی است که بیمار به حد دیالیز رسیده و چند ماهی دیالیز کرده باشد، چون انجام عمل دیالیز احتمال پیوند را بالا می‌برد. با این وصف، نارسایی کلیه با مصرف دارو درمان نمی‌شود. چنانچه نارسایی حاد باشد با رفع عامل نارسایی برطرف می‌شود، اما اگر مزمن باشد، با مصرف دارو از بین نمی‌رود. داروهای نگهدارنده کمک می‌کند بیمار به زندگی ادامه دهد، اما نارسایی باقی خواهد ماند.
نارسایی کلیه چیست
کلیه ها اندامی هستند که در پشت شکم و نزدیک به کمر قرار دارند. این اندام ها دقیقا مماس با ستون فقرات هستند و وظیفه اصلی آن ها دفع کردن مواد زائد از بدن است. کلیه ها خون را تصفیه کرده و مواد زائد را از آن بیرون می آورند. بعد از خارج کردن این مواد، آن ها به مثانه فرستاده شده و در زمان ادرار کردن از بدن خارج می شوند. نارسایی کلیه زمانی اتفاق می افتد که کلیه توانایی خود را برای فیلتر کردن مواد زائد از خون به طور کامل از دست می دهد یا توانایی آن به حدی نیست که بتواند این وظیفه را به درستی انجام دهد.
نارسایی کلیه در کودکان
در کودکان علت اصلی ابتلا به نارسایی کلیه، اشکالات مادرزادی در سیستم ادراری آن هاست.نارسایی کلیه کودکان نارسایی کلیه در کودکان به آسیب دیدگی های موقتی یا دائمی کلیه در کودکان اشاره دارد که باعث می شود کلیه نتواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.دو نوع نارسایی کلیوی وجود دارد:نارسایی کلیوی حاد و نارسایی کلیوی مزمن. نارسایی کلیوی حاد یک بیماری ناگهانی برگشت پذیر است. نارسایی مزمن کلیوی بیماری است که به مرور زمان پیش رفته و حداقل سه ماه در بدن وجود دارد و موجب آسیب دیدگی های دائمی کلیه می شود. علل ایجاد، علائم و نتایج نارسایی های کلیوی حاد و مزمن با هم فرق دارند.رخی از بیماری هایی که ممکن است باعث ایجاد نارسایی های کلیوی مزمن یا حاد شوند عبارتند از: علل ابتلا به نارسایی کلیوی حاد کاهش گردش جریان خون به سمت کلیه ها در یک بازه زمانی که ممکن است به دلیل کاهش خون، انجام عمل های جراحی یا شوک ایجاد شود.
نارسایی کلیه در نوزادان
استاد دانشگاه راش آمریکا گفت: نارسایی‌های کلیه در نوزادان را باید جدی گرفت چرا که شایع‌ترین علت نارسایی‌های کلیوی در کودکان بیماریهای مادرزادی کلیه است. به گزارش روابط عمومی بیمارستان رضوی، دکتر فرحناک اسدی در حاشیه سمینار یک روزه «تازه‌های نفرولوژی و اورولوژی کودکان» افزود: به علت شیوع بالای نارسایی کلیه به علت بیماریهای مادرزادی در کودکان انجام آزمایشات ژنتیک در قبل از بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی افزود: در بیماریهای مادرزادی کلیه گاهی کلیه‌ها به طور صحیح تشکیل نمی‌شوند؛ یا یک کلیه به تنهایی تشکیل می‌شود و معمولا همان تک کلیه نیز به طور صحیح کار نمی‌کند. از جمله سایر بیماریهای کلیه در کودکان می‌توان به انسداد راه کلیه و حالب، کلیه‌های پر از کیست و … اشاره کرد. پروفسور اسدی افزود: برای جلوگیری از ابتلای کودکان به بیماریهای مادرزادی کلیه، پیشگیری از طریق سونوگرافی‌های دقیق و متداوم در دوران بارداری ضروری است. وی گفت: برای پیگشیری از نارسایی‌های کلیوی در بعد از تولد توصیه می‌کنیم که ضمن معاینه کلی، دستگاه تناسلی کودکان نیز معاینه شود تا اگر مشکلات مادرزادی از نظر شکل ظاهری دستگاه تناسلی وجود دارد تشخیص داده شود تا در آینده منجر به آسیب به کلیه نشود. وی در ادامه با اشاره به اهمیت پیشگیری از بروز بیماری کلیه در کودکان گفت: وقتی کلیه کودک نارسا شود؛ بهترین درمان، پیوند خواهد بود و برای نیل به این هدف باید خیلی زود و به درستی برنامه‌ریزی شود تا کلیه‌ها از کار نیفتد. دکتر اسدی در ادامه به اهمیت تفسیر درست آزمایش ادرار در کودکان پرداخت و گفت: تفسیر درست آزمایش ادرار گاه جان بیمار را از مرگ و خطرات دیگری همچون از کار افتادن کلیه نجات می دهد و این در حالی است که متأسفانه برخی از همکاران به آزمایش ادرار دید و بینشی تحلیلی ندارند و موارد مهم در این آزمایش را در نظر نمی‌گیرند
درمان گیاهی نارسایی کلیه
از داروهای گیاهی که برای درمان نارسایی کلیه ها استفاده می شود می توان به صمغ کینو اشاره کرد.همچنین گیاه دارویی خارخسک و چوب صندل قرمز و آب میوه و ریشه‌ی گیاه ختمی و چای علف طلایی و آلوئه‌ورا و جوش شیرین هم می توانند درمان درد شما باشند
عوارض نارسایی کلیه
نخستین نشانه‌ای که افراد باید به آن توجه کنند، این است که فرد مبتلا بیش از حد معمول احساس خستگی می‌کند، انرژی کمی دارد و معمولا در تمرکز دچار مشکل است. کاهش شدید عملکرد کلیه‌ها به دلیل بیماری کلیوی باعث تشکیل سموم و ناخالصی‌های متعدد در خون می‌شود. این امر، خستگی مفرط و ضعف را در بدن فرد ایجاد و در نتیجه تمرکز را دشوار می‌کند. از عوارض دیگر بیماریهای کلیوی می‌توان به کم‌خونی اشاره کرد که باعث بروز ضعف و خستگی می‌شود. فردی که از بیماری کلیوی رنج می‌برد، معمولا بسختی به خواب می‌رود. وقتی کلیه‌ها سموم بدن را بدرستی فیلتر نکنند، سموم ایجاد شده به جای دفع و خروج از بدن از طریق ادرار در خون جمع می‌شود و در نهایت خوابیدن را برای فرد دشوار می‌کند. همچنین ارتباطی بین چاقی و بیماریهای مزمن کلیوی وجود دارد. وقفه تنفسی در خواب نیز در مبتلایان به بیماریهای کلیوی بسیار معمول است. خشکی و احساس خارش در پوست از دیگر نشانه‌هایی است که باید جدی گرفت. کلیه‌های سالم علاوه بر تصفیه خون کارهای مهمی برای بدن انجام می‌دهند. دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، ساخت گلبول‌های قرمز خونی، محکم نگه داشتن استخوان‌ها و کمک به حفظ مقدار کافی از مواد معدنی موجود در خون از عملکردهای حیاتی کلیه‌هاست.
تشخیص نارسایی کلیه
برگرداندن کلیه نارسا به وضعیت اولیه تقریبا ناممکن است اما اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، می توان مانع از پیشرفت تخریب شد زیرا پزشک با یافتن عامل تخریبی و کنترل آن، اجازه از کارافتادگی کامل، دیالیزی شدن و در نهایت، لزوم پیوند کلیه به بیمار را می گیرد. مثلا دیابت یا فشارخون با دارو کنترل می شود و داروهای نگهدارنده برای کلیه تجویز می شود. رژیم غذایی این بیماران باید کم نمک و فعالیت های بدنی متعادلی داشته باشند تا از تخریب بیشتر جلوگیری شود.
نارسایی کلیه در سالمندان
دکتر ناهید شاهقلیان عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتگو با ایمنا با بیان اینکه بیماران سالمندی که عمل پیوند را با موفقیت گذارنده‌اند به علت حساسیت‌های ویژه و کهولت سن نیازمند پرستاری دقیق هستند، افزود: در حال حاضر پرستاری ویژه سالمندان دو سالی است که در ایران راه‌اندازی شده است،پرستاران با طی کردن این دوره‌ها چگونگی خدمت رسانی به بیماران را آموزش می‌بینند. وی با اشاره به اینکه نقش پرستاران در مراقبت از سالمندان به ۵ بخش مراقبتی، آموزشی، مدیریت و پشتیبانی از آنها خلاصه می‌شود، تصریح کرد: در بیماران سالمند مبتلا به بیماری کلیوی بهبود کیفیت زندگی آنان در درجه نخست اهمیت قرار دارد،که پرستار با توجه به پنج بخش ویژه مراقبتی قادر به ارتقای کیفیت زندگی این دست بیماران خواهد بود. عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی با تاکید بر کنترل فشارخون و توجه به پوکی استخوان در سالمندان، گفت: مهمترین موردی که در درمان بیماران سالمند مبتلا به نارسایی کلیه باید مورد توجه قرار گیرد توجه به داروهای عفونت‌زدا است،عدم توجه به این دست داروها موجب سریعتر شدن روند بیماری و به خطر افتادن جان بیمار می‌شود.
نارسایی کلیه در بیماران دیابتی
بیماران دیابتی حدود 3 تا 5 سال پس از شروع بیماری‌شان، امکان دارد دچار عوارض کلیوی شوند. البته این عوارض کلیوی فقط در 40 درصد از بیماران ایجاد می‌شود و آن هم در کسانی است که قند خونشان را کنترل نمی کنند. در دیابت ، عروق خونی کوچک آسیب می بینند. وقتی عروق خونی کلیه ها آسیب می بینند ، کلیه های شما نمی توانند خون تان را به خوبی تصفیه کنند. در نتیجه بیشتر از آنچه که باید ، آب و نمک در بدن تان جمع می شود و باعث افزایش وزن و تورم قوزک پا می گردد. ممکن است پروتئین در ادرارتان ظاهر شود .دیابت همچنین ممکن است به سیستم عصبی بدن تان آسیب برساند. این امر می تواند باعث اشکال در تخلیه مثانه بشود. فشار حاصل از پر بودن مثانه می تواند به کلیه ها پس زده و به آنها آسیب برساند. همچنین اگر ادرار به مدت طولانی در مثانه بماند می تواند باعث ایجاد عفونت شود، چون باکتری ها در ادراری که حاوی مقدار زیادی قند است، به سرعت رشد می کنند . حدود 30 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و 10 تا 40 درصد بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در صورت عدن کنترل قند خون، دچار نارسایی کلیه خواهند شد.
